Bir süredir Covid-19 pandemisinin yıkıcı ekonomik, toplumsal ve psikolojik etkilerini maalesef derinden yaşıyoruz.
Hatırlarsanız pandeminin Türkiye’deki ilk aylarında, biz evlere kapanmışken, doğanın kendi kendini nasıl yenilediğini ve değiştiğini görebiliyorduk. İstanbul Boğazı’nda yunuslar yüzmeye başlamıştı. Venedik kanallarında balıkları görülmeye başlanmıştı ve hatta hava kirliliğinde de ciddi bir iyileşme görülmüştü.
“İnsan elini eteğini çekince doğa kendine geliyor.” dedik. Ama bu iyileşme uzun sürmedi, sürmeyeceğini de biliyorduk.
Şimdi gelelim esas konuya; peki bundan sonra ne olacak? Dünyanın bizim tarafımızdan günbegün tüketildiğini zaten görüyoruz. Mesela dünyamız 1961–1990 arası ekonomik büyümelerin ve kentleşmenin en yoğun olduğu döneme göre 2017 0.68 santigrat derece daha sıcaktı. Gittikçe artan bu ivme 2060’a kadar dört dereceyi bulacak. Geçtiğimiz 50 yıl içinde besin üretimi 2,5 kat azaldı. Temiz su kaynaklarının %50’sine yakını kirlendi.*
Durum pek parlak gözükmüyor. Bizden önceki nesilden aldığımız yıkılmış ekolojik mirası daha da kötü bir şekilde sonraki nesillere devrediyoruz.
Sorulması gereken esas soru da şu: Ben ne yapabilirim?
Sürdürülebilirlik ve ekoloji kavramlarına aşina olsam da bunu nasıl koruyacağımı dürüst olmak gerekirse ben de bilmiyordum. Bu yüzden bu alanla ilgili çeşitli okumalar yapmaya ve eğitimler almaya başladım. Aktif öğrenme sürecimi de sizinle paylaşmak istiyorum.
Bu yazının devamında okuduğum, incelediğim ve listemde olan kaynakları da sizinle paylaşacağım.
Yakın bir zamanda okuduğum, Yeni İnsan yayınevi tarafından hazırlanan Sürdürülebilir Yaşam Rehberi kitabı, bireysel olarak neler yapabileceğimizi açıkça anlatmış. Ben de sizin için oradan öğrendiklerimi kısaca aktarmak istiyorum.
Öncelikle kitapta gelişen teknoloji ile sürdürülebilir çevre arasındaki hassas dengenin sağlanması için fosil yakıt yerine güneş ve rüzgâr gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını yaygınlaştırmak, geleneksel tarım için verim artırıcı destek programları geliştirmek, artan tüketim hevesini azaltmak, doğadan aldığımızı tekrar yerine koyabilmek gerektiği belirtilmiştir.**
Daha sürdürülebilir yaşamak ve ekolojik dengeyi sağlamak için alınacak önlemlerle ilgili Emine Aksoydan tarafından “Neden Sürdürülebilirlik? Sürdürülebilir Yaşama Dair”*** makalesinden alıntılar yapacağım.
Nasıl önleyebiliriz?
Fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçiş
Ağaçlandırma
Ormansızlaşmanın önlenmesi
Kırsal alanlarda biyoçeşitliliğin korunması
Zengin ülkelerin yoksul ülkelere temiz enerji kaynaklarına geçişte destek sağlaması
Yılda yaklaşık 80 milyon artan dünya nüfusu karşısında denge sağlamak için toplumsal cinsiyet eşitliğini teşvik eden aile planlaması hizmetleri ve diğer sosyal adalet çabalarının hayata geçirilmesi
Toplumların, hayvancılıktan kaynaklanan sera gazı emisyonlarını azaltacak, sağlık için daha yararlı olan bitkisel besinleri tüketmeleri konusunda bilinçlendirilmesi
Bu önlemler için biraz daha devlet teşviki ve toplumsal dayanışma gerekiyor. Peki, bunların dışında bireysel olarak ne yapabiliriz?
Aynı makaleden alıntılara devam ediyorum:
Enerji kullanımında tasarruflu olun. Gereksiz yanan lambaları kapatın, tasarruflu ampul kullanın, ısı yalıtımını güçlendirin.
Elektrikli aletler çalışmadığı zamanlarda fişlerini çekin. Fırınınız çalışırken kapağını açmayın. Fırının kapağını her açtığınızda ısıda yüzde 20'lik bir kayıp meydana gelmektedir.
Toplu taşıma araçlarını kullanın.
Şehir içi ulaşımda özel aracınızı başkaları ile paylaşın.
Olanağınız varsa bol bol yürüyün, ulaşım aracı olarak bisiklet kullanın.
Yumurta, patates, sebze haşladığınız suları dökmek yerine soğutup evdeki çiçekleri sulayın.
Sebze ve meyveleri yıkadığınız suları dökmeyip biriktirerek tuvaletlerde sifon çekmek yerine bu suları kullanabilirsiniz.
Tükettiğiniz besinlerin nasıl ve nereden geldiğini sorgulayın.
Yerel besinlerle beslenin. Tüketilen besinler ne kadar uzaktan gelirse o kadar fazla karbon salınımı olmaktadır.
Gıda mili yüksek olan besinleri tüketmeyin.
Paketlenmiş, katkı maddeli, işlem görmüş ve ithal ürünler tüketmeyin.
Olanağınız varsa kendi yiyecekleriniz balkonda ya da bahçede yetiştirin.
Yerel üreticilere destek verin.
Fast food besinleri tüketmeyin.
Etiket okuma alışkanlığı edinin.
Tüketmeye uygun olmayan besin atıklarını biriktirerek kompost gübre yapın. (Kompost yapımıyla ilgili Buğdağ Derneği tarafından hazırlanan bir video ekledim, nasıl yapıldığını görebilirsiniz.)
Çevre dostu temizleyicileri veya hatta ev yapımı temizleyicileri satın alın.
Karbonat, sirke, limon suyu ve tuz temizlik işinde oldukça etkilidir.
Küresel Isınmayı Nasıl Yavaşlatabiliriz?****
Atmosferden karbon çekmenin en etkili ve kolay yolu olan olgun ve üretken ağaçları kesmemek, yeni ağaç dikmek.
Yiyecek gibi organik atıkları mümkün olduğu kadar azaltmak ve olanları da gömmek yerine kompost yaparak değerlendirmek.
Hayvansal besinleri mümkün olduğu kadar azaltmak (Dolayısıyla hayvanları besleyecek soya ve mısır ekimini arttırmak için yapılan orman katliamlarını engellemek).
Yerel alışveriş yapmaya çalışmak (ürünlerin bir yerden bir yere yakıt tüketilerek taşınmasını azaltmak).
Umuyorum ki küçük adımlarla da olsa, dünya için büyük değişimler yaratabiliriz.
*Sürdürülebilir Yaşam Rehberi, Emine Aksoydan ve Öykü Yaman (Yeni İnsan Yayınevi, 2021) syf 33
**Sürdürülebilir Yaşam Rehberi, Emine Aksoydan ve Öykü Yaman (Yeni İnsan Yayınevi, 2021) syf 10
***Sürdürülebilir Yaşam Rehberi, Emine Aksoydan ve Öykü Yaman (Yeni İnsan Yayınevi, 2021) syf 11–31
****Sürdürülebilir Yaşam Rehberi, Emine Aksoydan ve Öykü Yaman (Yeni İnsan Yayınevi, 2021) syf 42
Comments